Każdy, kto zajmuje się techniką pomiarową, zna to nieco żartobliwe – ale bardzo chwytliwe – stwierdzenie: „Jeśli mierzysz za dużo, nie mierzysz nic!” Co oznacza, że możesz zmierzyć bardzo wiele, lecz uzyskane wartości są przydatne tylko wtedy, gdy można je zweryfikować. Na przykład w życiu codziennym można się zdziwić, gdy pomiar wagi w domu wykazuje duże odchylenie w porównaniu do pomiaru z wagi u lekarza lub gdy prędkościomierz rowerowy różni się o kilkaset metrów od wartości podawanych przez urządzenie GPS. Powiedzenie to nawiązuje również do naszej tendencji generowania coraz większej ilości danych we współczesnym świecie, bez zastanowienia się nad ich ewaluacją. Aby uzyskać prawidłowe dane, na podstawie których można kontynuować pracę, konieczna jest regularna kalibracja przemysłowych przyrządów pomiarowych.
Najwyższa dokładność może nie mieć znaczenia dla osoby prywatnej, jednakże w zastosowaniach przemysłowych właśnie ten czynnik może decydować o różnicy między odrzutami, a najwyższą jakością. Stąd konieczność kalibracji przyrządów pomiarowych, która służy dopasowaniu urządzenia pomiarowego do normy krajowej – krótko mówiąc: sprawdzeniu, czy uzyskiwane wartości są prawidłowe.
Identyfikowalność z normą krajową
Słowem kluczowym jest tu więc identyfikowalność z normą krajową. Świadomość, że dany przyrząd pomiarowy mierzy właściwą wartość, może mieć duże znaczenie w wielu zastosowaniach. Na przykład norma ISO 9000 wymaga, żeby były monitorowane odchylenia stosowanego urządzenia testującego. Dzięki aktualnej kalibracji uzyskanie pozytywnego wyniku audytu nie stanowi problemu. Pozwala to uniknąć powtórzenia audytu, przestojów w produkcji, a nawet wycofania produktu z rynku – a tym samym ograniczyć stres, czas i koszty. Dzięki temu nakłady na kalibrację szybko się zwracają. Wszyscy są zadowoleni.
Identyfikowalność, oprócz spełnienia wymagań audytu, może być również wymagana w celu zapewnienia jakości, optymalizacji wykorzystania zasobów i zmniejszenia zużycia energii. Wreszcie, najbardziej przekonującym powodem, aby zlecić kontrolę własnych urządzeń pomiarowych zgodnie z obowiązującą normą, jest poczucie bezpieczeństwa: Przyrządy pomiarowe nadal będą podawać prawidłowe wartości!
Certyfikacja zgodnie z Niemiecką Jednostką Akredytującą:
Na ilustracji pokazano, czym różnią się cztery sekwencje kalibracji zgodnie z DKD-R 3-3.
Najwyższym standardem jest świadectwo kalibracji wydane przez niemiecką jednostkę akredytującą (Deutsche Akkreditierungsstelle – DAkkS). Firma WIKA od pewnego czasu oferuje certyfikację w zakresie pomiarów ciśnienia, temperatury i wielkości elektrycznych (prąd stały, napięcie stałe i rezystancja stała). Od początku 2022 r. firma tecsis posiada akredytację zgodnie z normą DIN EN ISO / IEC 17025 w zakresie pomiaru siły.
Na przykładzie wysokiej klasy przetworników siły, które stosowane są w przyrządach kalibracyjnych, można zobaczyć, co oznacza kalibracja przyrządów do pomiaru siły certyfikowana przez DAkkS. W ich przypadku sekwencja testów jest zgodna z normą EN ISO 376. Dostępnych jest co najmniej osiem stopni pomiarowych z pięcioma obciążeniami wstępnymi, dwiema seriami „góra” i dwiema seriami „dół”. Ponadto każdy z przetworników siły obracany jest o 120°, co pozwala uzyskać trzy pozycje montażowe. Przy 65 zmierzonych wartościach (osiem punktów) odpowiednio duży jest nakład pracy, co jest związane z ceną takiej kalibracji.
W przypadku urządzeń przemysłowych pojawia się pytanie, czy taka procedura jest opłacalna. Alternatywnie można zastosować dyrektywę DKD-R 3-3. Opisano w niej cztery sekwencje testów, które można wybrać zgodnie z wymaganiami. Firmy WIKA i tecsis również mają certyfikaty DAkkS w tym zakresie.
Kolejną opcją regularnej kalibracji jest niestandardowe świadectwo odbioru 3.1.
Przykłady praktyczne
Przykładem przydatności regularnego przeprowadzania kalibracji jest sprawdzanie hydraulicznych przetworników siły ściskającej. Przyrządy te mierzą siły zacisku maszyn przemysłowych, takich jak wykrawarki, prasy pneumatyczne, prasy zgrzewające, prasy wrzecionowe, prasy do tabletek i prasy z dźwignią przegubową. W tym przypadku kalibracja przyczynia się do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.
Innym przykładem jest oprzyrządowanie do sprawdzania sił nacisku szczypiec spawalniczych. W idealnym przypadku są monitorowane w sposób ciągły przez wbudowane przetworniki siły rozciągającej/ściskającej, ale można je również sprawdzać w określonych odstępach czasu za pomocą zestawu testowego do pomiaru siły elektrod (model FSK01). Zapewnia to jakość punktów zgrzewania i zmniejsza zużycie elektrod.
W przypadku wspomnianych przetworników siły rozciągającej/ściskającej również warto przeprowadzić kalibrację, jeżeli są stosowane do monitorowania bardzo precyzyjnych etapów produkcji. Na przykład w przypadku wciskania wyświetlaczy telefonów komórkowych, zarówno przyrządy pomiarowe, jak ich kalibracja mogą się szybko opłacić: Jeśli błąd w takim procesie nie zostanie natychmiast zauważony (np. jeśli kontrolowany jest tylko przesuw), w ciągu kilku minut może dojść do zniszczenia materiałów o wartości kilku tysięcy euro.
Regulacja przed kalibracją może być przydatna
W zależności od przyrządu, zastosowania i regulacji, przed kalibracją warto przeprowadzić regulację. Dzięki temu użytkownik ma pewność, że stosowany przyrząd pomiarowy osiągnie odpowiednią dokładność podczas kalibracji. W przypadku samej kalibracji użytkownik ma możliwość wyboru typu i procedury, zarówno do produktów własnych, jak i innych firm.
Uwaga
Na stronie internetowej WIKA można znaleźć dalsze informacje na temat poszczególnych usług kalibracyjnych, jak również na temat przyrządów do pomiaru siły WIKA (oferty dostępne są również w sklepie internetowym). Jeżeli mają Państwo pytania, prosimy o zwrócenie się do osoby kontaktowej.
Przeczytaj również nasz post
Różnica między kalibracją a regulacją czujników ciśnienia